एजेन्सी, ७ असार । आज अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवस हो । योगबाट मानिसको जीवनमा परिर्वतन ल्याउन सकिन्छ । योगले शारीरिक स्वास्थ्य मात्र नभएर मानसिक दृढता पनि बढाउछ । यी दुवै कुराले जीवनमा सफलताको बाटो खुलाउछन् । आज हामी ५ योग सुत्रको बारेमा चर्चा गर्छौ, जसले तपाईको जीवन परिर्वतन गर्छ ।
योगको ८ अंग हुन्छन् । यम, नियम, आसन, प्राणायाम, धारणा, ध्यान र समाधि । उक्त आठ अंगका उपअंग पनि हुन्छन् । तर वर्तमान समयमा तीन अंग मात्र प्रचलनमा छन् । ति हुन्, आसन, प्राणायाम र ध्यान ।
सत्यः सत्यको साथमा काम गर्दा बाँच्न सजिलो हुन्छ । दिमागलाई हल्का र खुशी राख्दछ। दिमागलाई हल्का र खुशी राख्दा शरीर स्वस्थ रहन्छ। धेरै कम मानिसहरूले मात्र सत्यको उपयोगिता र सम्भाव्यता बझेका छन् । सत्य बोल्दा मुक्ति पाइन्छ। सत्य नै सबैभन्दा शक्तिशाली सुत्र हो ।
शौचः शौच योगको नियम अन्तर्गत पर्दछ । सामान्यतया, शौचको अर्थ शुद्ध हुनु हो, त्यसैले आधा संकटलाई काट्नु जस्तै हो । शौच भनेको शुद्धिकरण हो । शुद्धताको दुई प्रकार छन् – बाहिरी र भित्री । बाह्य वा शारीरिक शुद्धता पनि दुई प्रकारको हुन्छ। पहिलोमा शरीर बाहिरबाट शुद्ध हुन्छ। माटो, फोहोर, त्रिफला, नीम आदि लगाएर सफा पानीले नुहाउँदा छाला र अंगहरू सफा हुन्छन्।
भित्री शुद्धता आन्तरिक वा मानसिक शुद्धता प्राप्त गर्नका लागि दुई तरिकाहरू छन्। दिमागका भावनाहरू र विचारहरू, उदाहरणको लागि, वासना, क्रोध, लोभ, लगाव, अहंकार त्यागेर दिमाग शुद्ध हुन्छ। यसले सत्य आचरणलाई जन्म दिन्छ।
आसनः धेरै आसनहरु मध्ये केवल सूर्य नमस्कार अपनाउदा मात्र पनिं स्वस्थ र फिट रहन सकिन्छ । लगभग सबै आसनहरू सूर्य नमस्कारमा समावेश छन्।
प्राणायामः धेरै प्रकारका प्राणायाम मध्ये अनुलोम एन्टोनम र नाडी शोधन प्राणायाम गरिरहनु पर्छ। यसले शरीर भित्रबाट स्वस्थ राख्दछ।
प्रत्याहारः प्रत्याहार योगले इन्द्रियको आत्मामा फर्काउने वा स्थिर राख्ने प्रयास गर्छ । मानिसलें आफ्नो पाँच इन्द्रियको पछि लाग्नु हुँदैन। आफ्ना इन्द्रियलाई आफैले नियन्त्रणमा राख्नु पर्छ ।
