एजेन्सी, २३ चैत्र । कहिलेकाहीँ बिर्सनु सबैलाई हुन्छ र यो एक सामान्य कुरा हो। हामी सबैको जीवनमा यस्तो समय आउँछ जब हामीले आफ्नो वालेट, कारको चाबी कहाँ राखेको बिर्सन्छौं, वा कहिलेकाहीँ वर्षौं पछि कसैलाई भेट्छौं, त्यसपछि उसको नाम याद गर्न सक्दैनौं। हाम्रो मन धेरै कुराले घेरिएको हुन्छ। कहिलेकाहीँ हामी महत्त्वपूर्ण नभएका साना कुराहरूलाई बेवास्ता गर्छौं र बिर्सन्छौं। तर, कहिलेकाहीँ बिर्सनु समस्या बन्न थाल्छ जब यो बारम्बार हुन थाल्छ। हरेक दिन केहि बिर्सने हाम्रो दैनिक जीवनमा असर हुन थाल्छ।
अधिकांश मानिसहरूमा मानसिक स्वास्थ्य अवस्थाहरू विकास हुने जोखिम उमेरसँगै बढ्छ। जसलाई मेडिकल भाषामा डिमेन्सिया भनिन्छ । किनभने डिमेन्सियाले प्रत्येक व्यक्तिलाई फरक फरक असर गर्छ, यसका लक्षणहरू पनि फरक देखिन्छन्। तर, समयमै पहिचान भएन भने मानिसले नबुझेर वर्षौंसम्म बाँच्छन् । यस रोगको कुनै उपचार छैन, तर समयमै पत्ता लगाएर, तपाईले आफ्नो भविष्यको जीवनको बारेमा निर्णय गर्न सक्नुहुन्छ वा तदनुसार योजना बनाउन सक्नुहुन्छ, जबसम्म तपाई स्थिर हुनुहुन्छ।
डिमेन्सियाका प्रारम्भिक लक्षणहरू के के हुन्
१ पैसाको ट्रयाक गुमाउनुः अनुसन्धानले देखाएको छ कि पैसा व्यवस्थापन समस्याहरू डिमेन्सिया निदान हुनुभन्दा धेरै वर्ष अघि देखिन सक्छ। जोन्स हप्किन्स ब्लूमबर्ग स्कूल अफ पब्लिक हेल्थको नेतृत्वमा गरिएको एक अध्ययनले डिमेन्सिया भएको पत्ता लगाएका व्यक्तिहरूले निदान हुनु अघि छ वर्षसम्म बिल भुक्तानी गुमाउने सम्भावना बढी रहेको पाइएको छ। त्यहाँ एक गलत धारणा पनि छ कि आर्थिक कठिनाइ केवल डिमेन्सियाको अन्तिम चरणहरूमा मात्र हुन सक्छ, तर सत्य यो हो कि यो प्रारम्भिक लक्षणहरू मध्ये एक हुन सक्छ।
२. अत्यधिक मेमोरी हानिः उमेर बढ्दै जाँदा हाम्रो स्मरणशक्ति कमजोर हुँदै जान्छ । यसैले यो जान्न गाह्रो छ कि तपाईले उमेर बढ्दै जाँदा चीजहरू बिर्सिरहनुभएको छ, वा त्यो डिमेन्सिया विकास भइरहेको छ। मुख्य भिन्नता मेमोरी हानि र दैनिक कार्यलाई असर गर्ने अन्य लक्षणहरू हुन्। सामान्यतया जस्तै यदि तपाईंले कुञ्जी राख्नुभएको ठाउँमा बिर्सनुभयो भने, तपाईंले यसलाई सम्झन सक्नुहुन्छ वा खोजी पछि फेला पार्न सक्नुहुन्छ। तर यदि कसैलाई डिमेन्सिया छ भने, उनीहरूलाई घरमा आएपछि उनीहरूले पहिलो के गरे भनेर सम्झन पनि समस्या हुनेछ।
३.भ्रम : भ्रम प्रारम्भिक दिनदेखि नै डिमेन्सियाको प्रमुख विशेषता भएको छ। यसले दैनिक जीवनलाई असर गर्न सक्छ, किनकी किनमेल गर्दा पैसा गणना गर्ने जस्ता दैनिक कार्यहरू बुझ्न गाह्रो हुन्छ। डिमेन्सिया वा अल्जाइमर भएका मानिसहरूले मिति, मौसम र समय बित्ने कुराको ट्र्याक गुमाउन सक्छन्। जस्तै दिउँसो सुत्नु र त्यसपछि रातभर जाग्राम बस्नु, गलत दिनमा कुनै घटनाको लागि तयार हुनु, प्रायः घुम्ने ठाउँको बाटो बिर्सनु।
४.हास्यको भावना गुमाउनुहोस्ः उमेर बढ्दै जाँदा हामी सबै चिडचिडा हुन्छौं। विशेष गरी जब हाम्रो दैनिक दिनचर्यामा गडबड हुन्छ। तर डिमेन्सिया भएका मानिसहरू आफू कहाँ छन् भन्ने बिर्सने जस्ता बढी डरलाग्दो वा चिन्तित देखिन सक्छन्। तिनीहरूले एक पटक मन पराएको चीजहरू, तिनीहरू पछि हट्छन् र तिनीहरूमा चासो गुमाउँछन्।
५ शब्दहरू सम्झन कठिनाईः धेरै पटक यस्तो हुन्छ कि कुनै एक शब्द हाम्रो जिब्रोमा हुन्छ तर बाहिर निस्कन सक्दैन। तर विज्ञहरू भन्छन् कि कसैसँग कुरा गर्दा बुझ्न संघर्ष गर्नु वा सही शब्द याद नगर्नु डिमेन्सियाको प्रारम्भिक लक्षण हुन सक्छ। डिमेन्सिया भएका व्यक्तिहरूले कुरा गर्दा तिनीहरूको अनुहारमा अचम्मको अभिव्यक्ति हुन सक्छ। वा तिनीहरू केवल आफ्नो टाउको हल्लाउछन् वा कुराकानीको जवाफमा हाँस्छन्। साथै तिनीहरूले बोल्न छोड्छन् र अर्को के भन्ने थाहा छैन।
