सोलुखुम्बुमा जन्मिएका मिङमार शेर्पाको एमआईटीसम्मको यात्रा, सामाजिक कार्यमै व्यस्त

जीव विज्ञान विभागको मार्टिन ल्याबमा वरिष्ठ अनुसन्धान सहयोगी मिङमार शेर्पाका लागि समुदाय भनेको प्रयोगशालामा उनका सहकर्मीहरू मात्र होइन, जहाँ उनी भ्रूणजननको समयमा यान्त्रिक शक्तिहरूले कोष विभाजनको समयलाई कसरी असर गर्छ भनेर अध्ययन गर्छन्। एमआईटी (Massachusetts Institute of Technology) को आफ्नो लामो र घुमाउरो बाटोमा उनले नेपालमा हुर्केका मानिसहरूलाई कहिल्यै पछाडि छाडेनन् । शेर्पा आफ्नो करियरको हरेक चरणमा समर्पित छन् – ग्रामीण सोलुखुम्बुदेखि काठमाडौंदेखि अलाबामादेखि क्याम्ब्रिजसम्म । आफ्ना मानिसहरूमाझ शिक्षा र स्वास्थ्य सेवालाई जुनसुकै तरिकाले अगाडि बढाउन।

घरबाट ७ हजार माइलभन्दा बढी टाढा काम गरे पनि मिङमार शेर्पाले आफूलाई नेपालको आफ्नो समुदायसँग जोडिएको राख्न हरसम्भव प्रयास गर्छन्। उदाहरणका लागि, प्रत्येक महिना उनी आफ्नो गृहनगर ग्रामीण सोलुखुम्बुमा सगरमाथा रहेको नेपालको जिल्लामा स्थापना गरेको कम्प्युटर प्रयोगशालालाई सहयोग गर्न घरमा पैसा पठाउँछन् । प्रतिमहिना केवल ४ हजार २ सय ५० ले शिक्षकको तलब, बिजुली, इन्टरनेट र पढाउने ठाउँको लागत बेहोर्छ। यस प्रयोगशालामा आजको डिजिटल रूपमा सञ्चालित संसारमा काम गर्न आवश्यक कम्प्युटर सीपहरू सिकेका छन्। कलेजमा छँदा शेर्पाले नेपालमा स्वास्थ्य र शिक्षालाई सहयोग गर्ने संस्था द ब्राइट भिजन फाउन्डेसन (द ब्राइट फ्युचर) पनि सुरु गरेर महामारीको समयमा आफ्नो देशभरि व्यक्तिगत सुरक्षात्मक उपकरण (पीपीई) र स्वास्थ्य सेवाहरू प्रदान गर्न कोष जुटाए ।

आफ्नो घरलाई सहयोग गर्ने शेर्पाको महत्वाकांक्षा उनको बाल्यकालदेखि नै पत्ता लगाउन सकिन्छ, तर उनले सुरुदेखि नै यो सबै कुरा पत्ता लगाएका थिएनन्, र आफ्नो करियरको प्रत्येक चरणमा प्रेरणा पाए। ‘समुदायलाई फिर्ता दिने, नीति निर्माताहरूलाई मद्दत गर्ने वा मानिसहरूलाई विज्ञानमा मद्दत गर्न, वैज्ञानिक समुदायलाई रोगहरूको उपचार खोज्न मद्दत गर्ने संस्था स्थापना गर्ने यो मानसिकता यी सबै विचारहरू बाटोमा मलाई आए । यो यात्रा नै महत्त्वपूर्ण छ,’– उनी भन्छन् ।

शेर्पा नेपाल र तिब्बतका पहाडी क्षेत्रहरूमा बस्ने जातीय समूहको सन्दर्भ हो । जसका सदस्यहरू आफ्नो पर्वतारोहण सीपका लागि प्रसिद्ध छन् । जुन उनीहरूले सगरमाथा चढ्न चाहने पर्यटकहरूलाई मार्गदर्शन र सहयोग गर्न प्रयोग गर्छन्। ग्रामीण सोलुखुम्बुमा हुर्केका शेर्पा पर्यटन उद्योगमा काम गर्ने मानिसहरूले घेरिएका थिएस केही अन्य पेशाहरू सम्भव देखिन्थे। सम्पूर्ण जिल्लाको लागि एउटा मात्र अस्पताल थियो, जहाँ स्थानीयहरूलाई चिकित्सा सहायता प्राप्त गर्न दिनौं हिँड्नुपर्थ्यो।

सात दाजुभाइ दिदीबहिनीमध्ये कान्छो शेर्पा अंग्रेजी भाषाको माध्यमिक विद्यालयमा गए । जहाँ पुग्न उनलाई एक घण्टाभन्दा बढी हिँड्नुपर्थ्यो। उनले त्यहाँ उत्कृष्ट प्रदर्शन गरे । चाँडै नै आफ्नो कक्षाको शीर्ष विद्यार्थी बने र राष्ट्रिय परीक्षामा विशिष्टताका साथ उत्तीर्ण भए । सफलता जसले उनलाई देशको सबैभन्दा राम्रो विद्यालयमा पढ्न नेपालको राजधानी काठमाडौँ सर्ने सपना देख्न र पूरा गर्न अनुमति दियो।

यो एक भारी संक्रमण थियो पहिलो पटक धेरै फरक सामाजिक वर्गका मानिसहरूले घेरिएको, धेरै प्राविधिक स्रोतहरू भएको। यो राम्रोसँग सुसज्जित समुदाय र उनले घर छोडेको समुदाय बीचको खाडल बढ्दो रूपमा स्पष्ट हुँदै गयो र शेर्पामा बलियो छाप छोड्यो। त्यहाँ, उनले घरमा आफ्नो समुदायलाई उकास्न शिक्षा र प्रविधिमा आफ्नो नयाँ प्राप्त पहुँच कसरी प्रयोग गर्ने भन्ने बारे सोच्न थाले। उनी विशेष गरी जीवविज्ञान र मानव स्वास्थ्य वरपरका प्रश्नहरूबाट मोहित भए, र त्यसपछि संयुक्त राज्य अमेरिकामा कलेज जाने लक्ष्य राखे। ‘यदि म अमेरिका आएँ भने, म नेपालमा सिक्न नसक्ने सीपहरू सिक्न सक्छु । मैले समाधान गर्न चाहेको समस्याहरू समाधान गर्न म आफूलाई तयार गर्न सक्छु,’– उनी भन्छन् ।

बर्मिङ्घमको अलाबामा विश्वविद्यालयमा, शेर्पाले जैविक विज्ञानप्रतिको आफ्नो जोशलाई निरन्तर बढाउँदै गए र अनुसन्धान प्रयोगशालामा सामेल भए। त्यो काम मार्फत उनले आधारभूत अनुसन्धानको आनन्द र यसले प्रवद्र्धन गर्ने विविध सीपहरू पत्ता लगाए। ‘म विज्ञान सिक्न प्रयोगशालामा सामेल भएँ । तर विज्ञान गर्न तपाईंलाई अनुसन्धान सञ्चार जस्ता अन्य सीपहरू चाहिन्छ । म अनुसन्धान पदमा हुँदा अनजानमा सिक्दै थिएँ,’– उनले भने ।

जब कोभिड–१९ विश्वभर फैलियो, शेर्पाले आफ्ना मानिसहरूलाई संकटलाई सम्बोधन गर्न मद्दत गर्न आफूले प्राप्त गरेको विशेषज्ञता र स्रोतहरू प्रयोग गर्न चाहन्थे। त्यसबेला उनले द ब्राइट भिजन फाउन्डेसन सुरु गरे, जुन नेपालका सेवाबाट वञ्चित समुदायहरूमा स्वास्थ्य सेवा र शिक्षाको स्तर बढाउने लक्ष्य राखिएको संस्था हो। फाउन्डेसन मार्फत, उनले आफ्नो बाल्यकालको घरमा पीपीई वितरण गर्न, स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न र कम्प्युटर प्रयोगशाला स्थापना गर्न कोष जुटाएका थिए। ‘आजको संसार प्रविधि र नवप्रवर्तनको बारेमा हो, तर मेरो समुदायमा राम्रा मानिसहरू छन् जसलाई कम्प्युटरको बारेमा पनि थाहा छैन,’– शेर्पा भन्छन् ।

प्रयोगशाला प्रशिक्षकको रूपमा काम गर्ने आफ्नो भाइ र प्रयोगशालालाई ठाउँ प्रदान गर्ने र सहयोग गर्ने आफ्ना आमाबाबु र शेर्पाको आफ्नै कोष सङ्कलनको सहयोगमा उनी आफ्नै पृष्ठभूमिका युवाहरूलाई आजको प्राविधिक रूपमा उन्नत, विश्वव्यापीकृत संसारको लागि राम्रोसँग तयार हुन मद्दत गर्ने लक्ष्य राख्छन्। शेर्पा विश्वविद्यालयले आफ्नो लागि खोलेका अवसरहरू, यहाँ भेटेका मानिसहरू र सीपहरूको गहिरो कदरसहित प्रशंसा गर्छन् ।